Cây đu đủ là một loại cây quen thuộc và có nhiều giá trị tốt. Cùng tìm hiểu về cây đu đủ và những đặc điểm và giá trị sử dụng cuẩ nó qua bài viết sau đây.

Tìm Hiểu Về Cây Đu Đủ

Đu đủ, một loại cây ăn quả ngắn ngày được trồng phổ biến khá nhiều nơi. Loại cây này dễ trồng, nhanh thu hoạch, năng suất cao, chu kỳ kinh tế ngắn, thích hợp với nhiều loại đất trồng. Đặc biệt đu đủ có thể trồng xen hoặc trồng gối với các loại cây trồng khác, dễ dàng tận dụng đất trồng.

Cây đu đủ có tên khoa học là Carica papaya L, thuộc giới Plantae, Angiospermae, Eudicots, Rosids. Về khoa học cây này nằm trong bộ: Brassicales, họ Caricaceae, chi carica, thuộc loài C.papaya.

 

Cây đu đủ( ảnh mạng)

 

1. Nguồn gốc của cây đu đủ

Cây đu đủ có nguồn gốc xuất xứ từ vùng đất thấp thuộc miền nam Mexico, sau đó qua miền đông Trung Mỹ và Bắc Nam Mỹ. Nó được cho là được người Tây Ban Nha đưa tới Philippines vào khoảng những năm 1550. Rồi sau đó được du nhập vào khu vực nhiệt đới châu Á, châu Phi.
Ngày nay loại cây này được trồng nhiều ở các nước nhiệt đới như Brasil, Ấn Độ, Nam Phi, Sri Lanka, Philippines trong đó có Việt Nam.

2. Cây đu đủ ở Việt Nam

Ở Việt Nam cây đu đủ có thể gặp ở hầu khắp cả nước, và có nhiều ở vùng trung du và bán trung địa, các tỉnh ở đồng bằng Sông Hồng .
Mặc dù vậy cây đu đủ chưa được đánh giá cao về kinh tế nên chưa được phát triển trồng nhiều, rộng rãi.

3. Đặc điểm của cây đu đủ

Rễ cây đu đủ

Cây đu đủ có rễ chùm, có nhiều nhánh rễ đâm ngang tương ứng với độ rộng của tán lá, rễ cây đu đủ ăn nông và chủ yếu ở tầng đất mặt từ 0-30cm.
Bộ rễ đu đủ nhỏ, giòn, mềm chịu ngập úng, khô hạn kém. Bộ rễ chia nhánh nhiều, cần lớp đất mặt tơi xốp, nhiều oxy để phát triển. Rễ cây đu đủ sẽ kém phát triển ở nơi đất nén, bí, thiếu oxy hay đất bị ngập úng.

Thân cây đu đủ

Cây đu đủ có thân mềm, bán mộc, vỏ có màu xám xanh hoặc nâu xám. Thân đu đủ thường không phân nhánh khi đang trong giai đoạn sinh trưởng phát triển. Khi đã trưởng thành cây mới phân nhánh tạo thành cây con. Thân đu đủ có dạng rỗng, có các mô yếu, hóa gỗ kém. Trong điều kiện lý tưởng cây có chiều cao trung bình từ 3-7m, có một chùm lá trên phía ngọn.

Thân cây đu đủ có cấu tạo đặc biệt, phần vỏ phía trong lớp biểu bì có cấu trúc dạng mạng lưới dày gồm các bó sợi gỗ giúp chống đổ cho cây. Nằm sau lớp biểu bì vỏ là một lớp các tế bào nhu mô xốp, giòn giúp dự trữ dinh dưỡng và nước cho cây. Khi cây đu đủ già cỗi, các tế bào này sẽ bị thoái hóa vì thế mà thân bị rỗng.
Trên thân đu đủ có nhiều chồi bên nhưng phần lớn ở trạng thái mắt ngủ. Cây đu đủ cái sinh trưởng chậm hơn cây đực, còn cây lưỡng tính thì ở dạng trung gian.

Lá cây đu đủ

Lá đu đủ có cuống dài 60 – 70 cm, rỗng, mọc cách, so le, không có lá kèm. Gân lá hình chân vịt. Thời gian từ mọc đến lúc lá trưởng thành khoảng 20 ngày, vào mùa đông thì thời gian này dài hơn (khoảng 30 ngày). Vào những tháng có nhiệt độ cao, dinh dưỡng nước đầy đủ, đu đủ có thể ra 9 – 11 lá. Về mùa đông thì tốc độ ra lá chỉ khoảng 1 – 2 lá/tháng.

Khi cây đạt 22-27 lá thật thì sẽ bắt đầu ra 11 hoa, số lá trên cây nhiều hay ít có liên quan chặt chẽ đến năng suất của cây. Một cây đu đủ trung bình đạt 13 – 17 lá xanh hoạt động cho tỷ lệ hoa đậu quả và quả phát triển bình thường. Nếu số lá đạt được 25 – 30 lá hoạt động thì năng suất sẽ cao và ổn định hơn.

Với điều kiện nhiệt đới ở Việt Nam, nếu đủ nước thì cây đu đủ có thể mọc lá quanh năm (khoảng 60 lá 1 năm). Lá có tuổi thọ vào khoảng trên dưới 4 tháng. Tương tự bộ rễ, lá đu đủ cũng rất mẫn cảm với điều kiện khí hậu bất lợi như sương muối, nhiệt độ thấp, úng, hạn, thì cây sẽ ra lá chậm, héo rũ, rụng sớm,… Theo kinh nghiệm cho rằng trên một cây đu đủ có nhiều quả, mỗi một lá đu đủ phải cung cấp dinh dưỡng cho hai quả trở lên. Vì thế để đảm bảo được năng suất cao cần giữ cho bộ lá đu đủ luôn xanh tốt, không rụng sớm.

 

Hoa đu đủ

Hoa đu đủ thường mọc ở nách lá, và thường chia thành 3 loại hoa: hoa đực, hoa cái và hoa lưỡng tính. Từ đó cũng phân chia cây đu đủ thành 3 loại.

+ Hoa đu đủ đực: Mọc thành chùm, cuống có thể dài đến 1m. Nụ hoa đực thường bé, có 5 cánh đài, 5 cánh vành dính lại thành một hình ống. Thường sẽ có 10 nhị đực, cuống nhị đính ngay ở cổ ống hoa. Và nhị cái thoái hóa chỉ còn là một bầu nhụy nhỏ như sợi chỉ. Ở đáy ống hoa sẽ có mật và côn trùng lấy mật sẽ mang phấn đi thụ phấn cho các hoa cái và hoa lưỡng tính.

 

+ Hoa đu đủ cái: Hoa cái thường rất to gấp 4,5 lần hoa đực, có 5 cánh rời nhau, Hoa cái không có chỉ nhị mà bầu hoa cũng rất phát triển. Nuốm chia thành 5 mảnh, bầu do 5 lá noãn tạo thành. Mỗi mảnh có rìa xoăn như hình mào gà, làm tăng diện tích của nuốm, từ đó giúp tăng khả năng tiếp nhận được phấn dễ hơn. Những hoa được thụ phấn sẽ cho năng suất cao. Hoa không được thụ phấn vẫn có thể đơn tính sinh phát triển thành quả nhưng quả sẽ bé, kém ngọt, thường tròn, rỗng ruột, thịt mỏng.

+ Hoa lưỡng tính: loại hoa này có kích thước vừa (to hơn hoa đực nhưng nhỏ hơn hoa cái). Hoa có 5 cánh, cánh không rời hẳn nhau như  hoa cái mà dính với nhau ở phần dưới của cánh hoa thành một ống. Ống ngắn hơn so với hoa đực và chỉ dính với nhau khoảng 1/3 chiều dài của cánh (còn ở hoa đực thì dính nhau trên 2/3 chiều dài).

Hoa lưỡng tính có cả nhị đực và bầu chứa noãn. Bầu dạng dài và có nhị gắn trên cánh hoa. Mỗi hoa sẽ có tầm 10 nhị đực. Bầu có thể có 5 ( hoặc 2,3) lá noãn.

 

> Xem về sản phẩm: Hoa đu đủ đực

Quả và hạt đu đủ

– Quả đu đủ thường có hình dạng khác nhau tùy theo loại hoa đã thụ phấn:

+ Quả do hoa cái phát triển sẽ có hình trứng hay hình cầu, lớp thịt mỏng, rỗng ruột, quả thường lớn, tròn hơn.
+ Quả do hoa lưỡng tính tạo thành thường có hình thon dài, lớp thịt dày, nhiều hạt và ngọt. Loại quả này thường có chiều dài 20 – 40 cm, đường kính 5 – 15 cm, trọng lượng 0,5 – 4 kg.

 

 

– Hạt đu đủ: mỗi quả chứa trung bình 300 – 500 hạt. Những quả đủ độ già thường có khoảng 60 – 70% hạt có thể mọc thành cây con. Hạt già sẽ có màu xám hoặc đen và thường sẽ chìm trong nước. Bên ngoài hạt có lớp vỏ lụa mỏng, chống thấm nước nên trước khi gieo hạt ta cần chà tróc lớp vỏ. Hạt có chứa dầu. 1.000 hạt có thể nặng khoảng 2kg.

4. Giá trị sinh học cây đu đủ

Đu đủ chứa nhiều dinh dưỡng có giá trị như:

• Trong 100 g thịt quả đu đủ chín chứa 86,6% nước, 12,1% bột,  0,6% protem và nhiều chất khoảng như: Kali (204 mg), Canxi (34 mg), Phốt-pho (llmg).
• Trong quả đu đủ cũng cung cấp lượng lớn vitamin: vitamin A (450 mg), Canxi (74mg), Vitamin Bị (0,03), Vitamm pp (0,5 mg), Vitamin B2 (0,04 mg).
• Quả đu đủ tươi dùng chế biến món ăn xào nấu cũng rất bổ dưỡng.
• Nhựa cây đu đủ chứa chất Papain là một loại enzym giúp phân giải protein nhanh được dùng trong chế biến thực phẩm, dược phẩm.
• Hoa đu đủ đực được dùng để chế biến món ăn như xào, lẩu và là dược phẩm trị ho, tiêu hóa và nhiều bệnh lý khác.
• Lá và rễ cây đu đủ đực ngày nay cũng được sử dụng nhiều trong duộc phẩm và thực phẩm.

Trên đây là một số thông tin về cây đu đủ, chúng tôi hy vọng sẽ cung cấp thông tin quan trọng để bạn đọc nắm, hiểu và sử dụng cây đu đủ tốt nhất.
Bạn đọc có thể tham khảo thêm về quả đu đủ, hoa đu đủ,… hoặc để tìm mua chúng có thể tham khảo trên chợ online nhé.

Nguồn tham khảo: tailieudaihoc.com